Ayın Yüzeyindeki Gölgeler

Paradiso 2

Dante

Ilahi Komedya

Yorum

Ayvazowsky

Bu Kanto, Dante nin okuyucuya uyarısıyla başlıyor; "Giderek zorlaşacak olan bir Cennet kismi başlıyor.Eğer hazır değilseniz yol yakınken dönün geri Bu olağan üstü bir yolculuktur benim gemimi siz küçük kayıklarınızla takip edemezsiniz" diyor

Hatırlanacağı üzere Araf 'ta ruhlar arınırken "kıskançlık" yüzünden başının derde girmeyeceğini çünkü kimseyi kıskanmadığını ama "kibir" konusunda çalışması gerektiğini söylemişti Tevazu kolay gelmiyor, çok büyük bir şair olduğunun ve çok büyük bir konuyu ele aldığının kendisi de farkında. " Beni kaybederseniniz siz de kaybolursunuz, ona göre" diyor

"Ulise" örneği Komedya boyunca kendisini gösteriyor. Herkül kayalarını- Cebeli Tarık boğazını aşıp bilinmeze yelken açmıştı ve sonunda Araf kayalıklarında fırtına da gemisi batmıştı; kendisine inanan kendisiyle birlikte bu yolculuğu göze alan adamları da ölmüştü.

"Haddi" aşmıştı. İnsanlık tarihi de zaten haddi aşmakla başlıyordu. Adem' e Cennet' te "her meyvayı yiyebilirsin yalnız buna dokunma" denmiş; ama gene de Adem, Havva ile beraber o yasak meyva ya el uzatmış; Cennet' ten kovularak Dunya' ya indirilmişti. Böylece sadece ruhsal bir varlık değil hakiki anlamda" insan" olmuştu.

Yunan adasi Antikythera  açıklarında batık gemide bulunan Odysseus heykeli MÖ Birinci Yüzyıl

Ondan sonra da insanlık hep bilinmeze doğru yol aldı; yeni kıyılar yeni kıtalar keşfetti; bilinmeyen sulara gözü kapalı gitti.O da yetmedi, kutupları keşfetti. Okyanusun derinliklerini keşfetti; gidemediği yere arac gönderdi.

 Aya gitti; uzay yolculukları yaptı; teleskoplar icat ederek gidilmesi, ulaşılması mümkün olamayacak kadar uzakta olan galaksiler keşfetti.

Dante de yaşamı boyunca bilime meraklı olmuş araştırmış bilimsel sorular aklını kurcalamış.

Komedya’ nın bir diğer esin kaynağı da Latin şair Ovid’ in "Metamorfoz"eseri değişim dönüşüm önemli bir konu.

Cehennem ve Araf bölümleri okuyucu için anlaşılması daha kolaydı. Cehennem de çeşitli suçların cezalandırılması; Araf’ ta da insan tabiyatı inceleniyor, “nasıl eksiklerden hatalardan arınırız; nasıl günahların yükünden kurtulup, ruhumuzu  Cennet' e hazırlarız?” konusu işleniyordu.

Cennet ‘e geldiğimizde ise konular biraz daha zor anlaşılır hale geliyor. Bunun için şair okuyucuyu uyarıyor: Dini ve felsefi konularda çok yoğunlaşmadan önce" ilimde" ilerlemeleri gerektiğinin altını çiziyor. Önce bilimle meşgul olup, iyi bir eğitim almadan sadece dinde yoğunlaşmak, gaybı öğrenmeye uğraşmak, hüsranla sonuçlanabilir; onu söylüyor.

Dante Cennet’in ilk Kantosunda gördüğümüz gibi Beatrice’ le beraber hızla aya yükseliyor.

Ay onları içine alıyor; adeta ayla bütünleşiyorlar.

Birinci kantoda “ Allah’tan geldik Allah’ a dönüyoruz” anlayışının ikinci kısmı işlenmişti. “Bütün kainat,  yaratılmış olan canlı cansız varlıklar yaratılma işlemini başladığı andan itibaren, gene Tanrı’ ya dönme, ona kavuşma isteğiyle hareket ederler” dendi. Aynı canlı cansız bütün varlıkların Allah’ ı tespih etmesi ayetinde olduğu gibi. Latince kökenli universe kelimesinde de uni tekliği; verse dönme eylemini dönüşümü anlatıyordu, bu kavrami bilinçli olarak şiirde kullanıyor.

İkinci kantoda “Allah’ tan geldik” kısmı vurgulanıyor ve Allah’ ın yarattığını çok mükemmel olarak, çok çeşitli ve sürekli olarak yaratması anlatılıyor.

Ayvazovsky

Dante Ay’ a geldikten sonra ayın yüzeyinde görülen "gölgeleri" soruyor Beatrice’e.

Eskiden bu gölgelere, Italya’da “Kabil’ in gölgesi” deniyormuş. Efsaneye göre kardeşini öldüren Kabil dünyadan atılarak; Ay’ a sürgün gönderilmiş. Halk, efsaneye göre açıklarken; Dante, bu tabiat olayını “Convivio- Şölen” isimli eserinde bilimsel yönden açıklamaya çalışmış ; ayın yüzeyindeki değişik “yoğunluktan” kaynaklanmış olabileceği kanaatine varmış. Bu fikri Beatrice' e söylediğinde, O kabul etmiyor ve kendi görüşünü uzun uzadıya anlatıyor:

Dünyadan görünüşle, uzaydan görünüşün farklı olduğunu; her gezegeni, her gökcimini aynı zannetmemesi gerektiğini; yaratılışın çeşitli ve farklı maddelerle olduğunu anlatıyor. Esas yaratılışın sekizinci Cennet’ te Allah ın Nur’ undan kaynaklandığını söylüyor.

“distinctio et multitudo rerum est a Deo” cümlesiyle yaratılışta ki "çeşitlilik ve bolluğa" işaret ediyor. Farklı yaratılış özellikleri ve farklı maddelerden kaynaklanarak ayın yüzeyinde bu karaltıların olduğu açıklamasını yapıyor.

Bütün Paradiso boyunca Işık –Allah’ ın Nur’u ve Cennet’ in dokuzuncu kattında ( Primum Mobile-cennetin ilk harekete geçirilen ilk yaratılan kısmında) bulunan Prime Mover -kainatı ilk olarak harekete geçiren “Ol”(Kün) emrini veren “Allah” kavramı yer alacak.

Nasai nın uzaydan çekilmiş ay resmi

Bütün bu analizden sonra Ay'ın yüzeyindeki gölge konunun modern bilimdeki izahına gelirsek, bunun Ay’a meteorların çarpması neticesi olusan kraterlerden (çukulardan) ibaret olduğunu görürüz. Bu kraterler dünyadan bakılınca daha koyu renkte görülüyor. Sadece dünyadan değil uzaydan çekilen resimlerde de öyle.

Bazı bilim adamlarına göre, Ay’ da meydana gelen patlamalardan da bu çukurlar oluşmuş olabilir.

Dünya da bu tip göktaşı çarpması sonucu açılan çukur çok nadir görülüyor; çünkü meteorlar atmosfere girince yanıyor,parçalanıyor,ufalanıyor dünya’ ya düşmeden yok oluyor genellikle. Düşer de çukur oluşturursa, o bölge yağan yağmurlarla göl haline geliyor veya erozyonla  şekil değiştiriyor.

Ay la ilgili bir diğer enteresan bilgi de şöyle: Bu gölgeler ayın "karanlık yüzü" denen(aslında orası da aydınlık o nedenle "uzak yüzü" demek daha doğru oluyor) tarafta yokmuş. O kısımda çukur bulunmuyormuş. Biz dünyadan ayın sadece bir tarafını görüyormuşuz.

Cat Nebula

Gökleri ve yeri güzelliklerle donatarak yaratan Bedi O’dur. Bir şeyin olmasına karar verdi mi ona sadece “ol” der. Artık o oluverir.

Bakara Suresi 117. ayet