İki Şüphe

Cennet
Kanto 4
Çeviri ve Yorumlar
Elif Mat

Şüpheler

Ay daki çukurlar

Iradesi serbest olan ve kendisine eşit yakınlıktaki iki tabak yemekten

Hangisini seçeceğini şaşıran adam aç kalabilir;

İki kurt arasında kalan kuzu hangisinden kaçacağını bilemez

donar kalır, avlanir;

Av köpeği önüne çıkan iki geyikten

hangisinin peşine koşacağını bilemez, ikisini de kaçırır.

Ben de öyle aklımdaki iki şüpheden önce  hangisini soracağımı bilemedim

Sessiz kaldım.

Ama ne kendimi suçlayabildim ne de bu durumdan iftihar edebildim

 Konuşamadım ama sorularım yüzümden okunuyordu.

Beatrice anladı durumumu:

“İki şeyi de öğrenme isteğinin birbirine karışmış olduğunu

 ve bu yüzden kendini ifade edemediğini görüyorum

Diyorsun ki; eğer benim niyetim iyiyse,

 niye başkalarının kötülüğü- şiddeti -yüzünden ben daha az değer görüyorum?

Aynı zamanda Plato’nun dediği gibi hangi gezegenden geldiyse

 ruhların yine o gezegene döneceğini düşünüyorsun

Birincisinden başlayıp cevap vereyim

Burada gördüğün ruhlar gökyüzünün en yüksek katındaki

En büyük meleklerle, peygamberlerle

 Musa’yla Samuel’ le, Yahya ve Meryem Ana’yla aynı yerdedir

Tek Cennet vardır;

Hepsi de kutsanmıştır ruhların

Esasen Ay değildir onların evi,

hepsi Empyrian’ dadır

Mutlu bir hayat yaşarlar

Yalnız bazıları Ebedi Ruh’ a (Allah'a) daha yakındadır

Sana kendilerini burada göstermelerinin sebebi

Cennet‘ teki hiyerarşiyi anlaman içindir

Bilmeyen birine ancak böyle anlatılabilir

İncil‘ de de Tanrıdan bahsederken- eli ayağı var- denir

Bu insanların anlaması içindir

Gerçekten- eli ayağı olduğundan- değil

Kliselerde büyük melekler

 Cebrail, Mihail ve Tobit in gözlerini iyileştiren( Rafael)

Insan gibi resmedilir

Ayasofya Serafim Meleği

‚Timaeus der ki ruh hangi gezegenden geldiyse oraya döner

Belki başka birşey demek istiyordu

Eger demek istediği iyi veya kötü özelliklerimizin

Göklerden geldiğiyse; belki haklı olabilir..

Bu prensip inasanları yanılttı gezegenlere

 Mars, Mercury, Jove (Jupıter) gibi isimler vermelerine yol açtı

Diğer şüphene gelince buradaki adaleti ölümlüler kavrayamaz

 Adalet  bazan adaletsiz görülebilir; anlamazlar

Niyet konusuna gelince;

Piccarda ve Constance,

Bu zorlamaya hemen boyun eydilerse

Kötü niyetliye yardım ettilerse

 bir mazeret ileri süremezler.

Irade direnirse, bükülemez

Bazan zarurı şartlar olur doğa olayları gibi

Mecbur bırakır (zaruret halleri- yangin sel vb)

Manastırdan çekilip alınan ruhlar;

Geri Manastıra kaçabilirlerdi…

Geçmişte inancı için ölmeyi göze alan ve şehit olanlar olmuştur.

Onların iradesi bükülmez.

Şimdi eğer"iradelerinin bükülme" meselesini anladıysan

Kendi tezini bir kenara bırakabilirsin.

Mihail

Ama gözünü kapatan bir başka perde daha var:

Cennet‘ teki ruhların hiç biri yalan söylemez, demiştim

 çünkü  Hak‘ ka (Hakikate) yakındırlar.

Picarda Constance‘ ın inancını -örtüsünü -sonuna kadar kalbinde sakladığından bahsetti

Bu söz şimdi anlattıklarımla çelişkili gelebilir sana;

Geçmişte insanların bir kötülükten kaçarken

Istemese de  bir başka kötülüğe düştüğünü görmüşsündür.

Yunan Mitolojisinde Alcmaeon annesini öldürüyor

Alcmaeon gibi

Babasını zoruyla annesini öldürmüştü.

Babaya itaat edeceğim diye zulum  etti.

Başkasının iradesine boyun eyip de,

Birlikte kötülük yapanlar için,

Hiç bir  mazereti öne sürülemez.

Mutlak irade şer ‘e yol açmaz.

Değişebilir irade korku belasına itaat edebilir;

Daha fazla zarara yol açabilir.

Picarda mutlak ıradeyi kastetti;

 ben şartlara bağlı olarak değişebilir iradeyi anlatıyorum;

 ikisi de doğru"

'Hakikat menbaı'ından akan su artık şüphelerimi gidermişti.

„İlk aşkım, ilk göz ağrım, mukaddes kadın

Anlattıklarınla içimi ısıtıyor;

 bana hayat veriyorsun;

İçim doluyor.

Hakkını ödeyemem,

Ama her şeyi Gören  (El Basir) ve Duyan(Es Semi)

Dilerim senden razı olur; Hakkını verir.

Şimdi daha iyi görüyorum

Aklımız hakikatı arar durur; taa ki Hak’la aydınlanıncaya kadar

Hak' tan ötesi yoktur.

Ondan öteye gerçek yoktur

Onu buluncaya kadar,

Yaban haybanlarinin

 dönüp dolaşıp inine girmesi gibi

Aklımızda hakikati arar ve sonunda bulur.

Gerisi boş hevestir

Hakikati ağacın kökü olarak düşünürsek

 bütün şüphelerde oradan dallanır budaklanır

En yukarılara uzanır

Dali

Bunu söyledikten sonra bir başka şey soracağım size Hanımefendi:

Bir kez niyeti bozduktan sonra

Insanlar yaptıkları yanlışı düzeltebilirler mi?

Bunun üzerine Beatrice, aşk dolu gözlerle baktı bana

Gözlerinde kıvılcımlar parlıyordu

Öyle ki; bakamadım, gözlerimi yere indirdim;

Neredeyse kendimden geçmiştim.

Empyrian: Eski Yunan medeniyetinde Cennet in en ust kati ateşten oluşuyor Dante de bu manada kullanmış burada Cennet in en üst katı Allahın bulunduğu varsayılan yer

Allah bize göre la- mekan dır Zaman ve mekan kavramının dışındadır Ama aynı zamanda her yerdedir

Allah' in isimlerinden

Basir: görme gücünün kaynağı gizli açık herşeyi en iyi şekilde gören

Semi: En iyi şekilde işitip duyan Herşeyi duyan

Hakk: Gerçeğin kaynağı ve belirleyicisi Her yaptığı ve emri gerçeğe en uygun olan.Hakkın ve hukukun kaynağı ve belirleyicisi

Varlığı hiç değişmeden duran. Var olan, hakkı ortaya çıkaran.

Hak, inkârı caiz olmayan sabit olan, değişmekten münezzeh olan olarak da tanımlanıyor