Şüpheler

Cennet

Kanto 3/4
Yorum


Şüpheler
(Dubbi - Doubts)

Ay'da Piccarda ve İmparatoriçe Konstanz' ın ruhlarıyla konuşan Dante' nin kafasında iki soru belirmiştir.

Corco Donati'nin Floransadki kuleleri

Önce Piccarda ve İmparatoriçe Konstanz' ın hikayelerine bakalım:

Piccardo Donati, Floransa' da yaşamış aynı zamanda Dante' nin eşi Gemma Donati' nin de uzaktan akrabası olan dönemin önemli ailelerinden birinin kızı.

Ağabeyi Corso Donati Dante' nin mensubu olduğu Beyaz Guelp'lere düşman olan Siyah Guelp' ler gurubuna mensup; o zaman adam öldürme dahil siyasi iktidar için türlü kötülükler yapmış olan ve Dante' nin Floransa' dan sürülmesine yol açmış olan bir devlet adami

Corso Donati nin oldurulmesini gosteren resim

Dante' nin ilahi Komedya' daki düzenine göre Corso, Cehennem' de cezasını çekmekte; diğer erkek kardeş Forese Araf' ta. 
Dante Araf' taki yolculuğunda onunla görüşmüştç Dünyadayken araları bozuk ta olsa,
 Araf 'ta kardeşce kucaklaştılar.

Bu üç kardeşte Dante' den evvel ölmüşler. Forese'ye (huyu mu daha güzel kendisi mi daha güzel olan kızkardeşin Piccarda nerede?) diye sorduğunda, Forese Piccarda' nın Cennet' te olduğunu söylemişti. (Cennet'te Piccarda'yla karşılaştığında insanların Cennet' te dünyadakinden çok daha güzel olduğunu gördü)

Piccarda Manastır' a kapanıp rahibe olmak istemiş, fakat büyük Ağabey Corso; onu rızası hilafına Manastır dan alarak, kendi siyasi çıkarı için uygun gördüğü bir evliliğe zorlamış, Piccarda bu evlilikten kısa bir süre sonra ölmüş. 

Netice de istemeden de olsa "yemini bozmuş" oluyor Piccarda.

Bu durumda Cennet' e gidiyor ama Cennet' in en aşağı kesimi Ay'da yer alıyor.

Dante' nin sorusu: "Yemin kendi isteğiyle bozulmadı niye en yukarıda değil?"

İmparatoriçe Konstanz, Sicilya Kraliçesi aynı zamanda.(1114-1198)

 Kutsal Roma Imparatoru Dördüncü Henry ile evlenmeden evvel o da bir rivayete göre Rahibe olmak istemiş fakat sonra evlenerek Manastırdan ayrılmış.

Bu evliliğin siyasi önemi çok; çünkü aynı zamanda çok güçlü olan Güney Italya Krallığı ile Kutsal Roma Imparatorluğu birleşmiş oluyor; bunlara düşman Papalık eyaletleri ortada kalıyor coğrafi olarak.

Dolayısıyla bu herhangi bir evlilik değil; Konstanz' da evlenecek herhangi bir genç kız değil; o zaman için geç sayılan 30 yaşına kadar evlenmemesi de acaba rahibelik sebebiyle mi yoksa siyasi sebeblerle miydi bilemiyoruz

Ama Dante bu kanto da rahibelik olarak kabul etmiş ve irade konusunu işlemiş. Piccarda onun için "ölene kadar imanını sakladı" diyor

Konstanz' ın oğlu Frederickt 2 de tarihte önemli bir imparator. Babası ve dedesiyle beraber Almanların üç büyük devlet adamı olarak saymış kanto da "Swabianlara- Bavyera bölgesi üçüncü aslanı doğurdu"deniyor Konstanz için.

Sorulara gelirsek, yemini bozmak orucu bozmak adak adamak ta yapmamak gibi meseleler var dinde.

Dante diyor ki; "bu yemin kendi isteğiyle bozulmadı niye daha alt kısmına düşüyor Cennet' in?Kendi iradesine kalsa ömür boyu Manastır a hizmet edecekti."

Beatrice karışık bir cevap veriyor: Esasında Ay' da kendilerini gösterdiler bu hiyrarşiyi anlaman için temsili bir anlatımdı diyor ve Ruhların Cennet' te aslında hepsinin beraber en büyük meleklerle ve peygamberlerle aynı yerde ve uyum içerisinde olduklarını anlatıyor

Yalnız Ebedi Ruh' a yani Allah' a yakınlık bakımından fark olduğunu söylüyor. Bazılarının "ölümüne" imanlarını savunduklarını ama bu iki kızın ailelerinin isteğine" boyun eydiklerini" söylüyor.

Ölümlülerin anlaması için bazı şeylerin temsili anlatıldığını belirtiyor.

Burdan da temsili anlatımla ilgili bir sorun çıkıyor; insanlar temsili anlatımı gerçek sanabilir; yanılabilirler.

İkinci soru daha tehlikeli görülüyor; filozof Plato yazmış olduğu Timeaus isimli kitapta ruhların gök cisimlerinden birinde yaratıldığını ve sonra dünyaya gönderildiğini; insan öldüğünde de gene aynı gök cismine mesela Ay' a Mars' a Venus' e geri gönderildiğini ve orada ruh olarak varlıklarını sürdürdüklerini söylemiş.

Bu anlatımın tehlikeli tarafı, Katolik Klisesinin "Serbest Irade" doktrinine uymuyor. Yıldız falına bakanlar "sen şu burctansın, senin özelliklerin şöyle, falanca tarihte başına tehlikeli bir iş gelebilir" falan diye anlattıklarında; bu önceden belirlenmiş bir kader anlamına geliyor. Eğer önceden belirlenmişse bizim serbest irademiz yok. "O zaman neden cezalandırılıyoruz, Cehenneme gidiyoruz veya niye mükafatlandırılıyoruz Cennet' e alınıyoruz?" diyorlar. Cennet Cehennem Niye Var?

Bu mesele uzun uzun tartışılmış orta çağlarda. " Tehlikeli" diyoruz, çünkü Dante' nin ölümünden sonra Floransa da bir doktoru "burçlarla uğraşıyorsun günah" deyip öldürmüşler Ortaçağ ölçülerine göre düşündüğümüzde pek çok fikir" dinden sapma" olarak görülüyor serbest tartışma ortamı yok.

Bizde de "Nereden biliyorsun Müneccim başı mısın?" derlerdi Müneccim  arapça yıldız anlamına gelen Necm kelimesinden geliyor. Gök bilimle uğraşanlara verilen isimmiş. O zamanlar da şehzadeler doğduğunda, yıldız haritası çıkarıp talihine kaderine bakmışlar. Zaman zaman yasaklanmış. Bilimle (Astronomi) bilim dışı (Astroloji) birbirine karıştırılmış.

Bu işin içinden insanlık çıkamamış en sonunda "Fala inanma Falsız da kalma" demişler

"Niye Ay da göründüler?" sorusunun bir başka cevabı da Ay' ın Cennet' in en alt basamağı olmasının dışında, burada yapılan kelime oyunlarıyla da alakası var:

Constance' ın ısmı "Constant" daimi değişmeyen manansına geliyor. Matematikteki değişmeyen sayılar "constant" gibi.

Yemini bozmak tutarsızlık ta "inconstant" kelimesiyle ifade ediliyor ve bu iki ruhun anlatıldığı bölüme bu isim veriliyor. Ay'da gökyüzünde hep aynı görülmediği, bir gün hilal; sonra yarım ay, sonra dolunay,sonra tekrar küçüldüğü için aynı zamanda "inconstant -tutarsız' deyimini akla getiriyor.

Beatricc "bunların devamlı yurdu Ay değil" diyerek Plato 'nun görüşünün doğru olmadığını ifade ediyor ve durumu kurtarıyor.

Yoksa Dante 'yi de" burçların insan karakterine, ruhuna etkisi var kaderini belirliyor" falan diyor diye suçlayabilirlerdi din adamları.

Son olarak Mutlak irade- Absolute will ve conditional will (veya contingent will) diyerek bir şarta bağlı olarak değişebilen irade ayrımı yapıyor

Şiirde "kafiye" nasıl önceki satırlarla bağlantıyı, harmoniyi sağlıyorsa bu" irade" konusu da, çeşitli kantolarda karşımıza çıkarak bütün şiir içinde geriye gidip geliyor, insanı düşünmeye teşvik ediyor

Zaman zaman karmaşık görünüyorsa anlatılan konular; bu şairin amacı dolayısıyla öyle. Yani karışık diyorsanız doğru yoldasınız! Çeşitli alternatifler sunarak insanı düşünmeye teşvik etmek istiyor ve çoğu yerde şifreli gibi yazıyor. Okuyucu bulmaca çözer gibi çözsün istiyor.