Doğu Roma Imparatoru Justinyen' in Hayatı

Justinyen, Makedonya doğumlu (482 ile 565) yılları arasında yaşamış.

 Dayısının ismi de Justin ve o zamanlar Istanbul' da asker "excubitors" denen Imparatorluk muhafızlarından. Justinyen‘ ı Istanbul a getirtip okutuyor. Hukuk, tarih v e dini konularda eğitim görüyor o da dayısı gibi excubitors' a katılıyor.

518 yılında, bir önceki hükümdarın ölmesi üzerine, Justin gücü eline geçiriyor ve Imparator oluyor Justinyen dayısının sag kolu ve aynı zamanda ordu kumandanı oluyor.

 Justin I yaşlandıkça daha fazla görev alıyor ve dayısının ölümü üzerine 527 yılında Imparator oluyor.

Ona "hiç uyumayan ımparator" diyorlar; çok enerjik, halk tarafından seviliyor. Kendisine insanlar kolay yaklaşabiliyor.

525 yılında Teodora ile evleniyor O zamanki kurallara göre arada sınıf farkı olan kişilerin evlenmesi hukuken mümkün değil. Teodora kendisinden yirmi yaş küçük ve hakkında pek çok dedikodu olan biri (ama eski devirlerde güçlü kadınlara hep bir şeyler söylenmiştir ne kadar doğru bilemiyoruz). Dayı Justin, kanunda değişiklik yaparak, yeğeninin sevdiği kadınla evlenmesine olanak tanıyor. Teodora  ilk başta sevilmese de siyasi hayatta insanları tanımada "insan sarrafı"denecek ölçüde başarılı bir kadın. Bu evlilikle, bir ölçüde modernleşme sağlanıyor toplumda, sonraki Imparatorlarda aristokrat olup olmadığına bakmaksızın istedikleri kişiyle evlenmeye başlıyorlar.

Justinyenin saltanatı sırasında Nika( zafer) isyanları çıkıyor; Bir dönem veba salgını oluyor Justinyen de vebaya yakalanıyor, fakat kurtuluyor.

 548 de Teodora ölüyor. Araştırmacılar kanserden ölmüş olabileceğini düşünüyorlar; çocukları olmuyor; Justinyen öldüğünde imparatorluk kızkardeşinin oğluna kalıyor; o genc de Justın 2 olarak tahta çıkıyor o da Teodora nın yeğeniyle evleniyor.

Ana dili Latince;  Latince konuşan en son  hükümdar olduğu sanılıyor; ondan sonra sarayda Yunanca kouşulmaya başlanıyor.

Şimdi Fatih Camii nin yerinde bulunan eski Kutsal Havariler klisesinde gömülüyor, fakat Latin ıstilasında, 1204 yılında mezarı yağmalanıyor.

Imparatorluğunun başında doğu ve batı Romayı tekrar birleştirip artık sona ermiş olan Batı Roma imparatorluğunu canlandırmak;  kaybedilen toprakları yeniden alıp, yeniden büyük Roma imparatorluğunu kurma hevesi var.  Bu büyük ülküsüne renovatio imperii,  "restoration of the Empire" deniyor.

Roma hukuku üzerine çalışmalar yaptırıyor, mevcut kanunlari revise ediyor ve  bir araya topluyor.

Eserinin adı Corpus Iurıs Civilis.  Büyük bölümü latince; “Corpus” vucut manasına geliyor,  bütün hukukı metinlerin bir araya toplandığı bir çalışma diyebiliriz.

Codex Iustınıanus Imparatorluğun anayasasını içeriyor

Pandectae eski hukuki metinlerin bir araya getirildiği bölüm.

 Instıtutıones hukukı prensiplerinö temel hukuk ilkelerinin toplandığı metin.

Novellae  Justınyen zamanında yenı çıkarılan kanunların biraraya getirildiği kısım- bu sonuncusu Yunanca yazılmış-

Neden önemli; çünkü Corpus Iurıs Civilis kilise hukukuyla beraber; Avrupa hukukunun temelini oluşturuyor ve prensipleri günümüze kadar geliyor.

Bu görevin başında Tribonian adli bir hukukcu vardı bu çalışma onun eseri.

Avrupa da daha sonraki dönemlerde klise hukukuyla (canon law) birlikte kullanıldı.

 İçinde kanunlar (leges), kurallar;

senato kararları, daha doğrusu görüşleri senatusconsulta;

 imparator emirleri (imperial decrees)

case law dediğimiz ileride örnek teşkil edecek davalar ve

 Hukuki mütelalar, yargıç kararları responsa prudentum ( jurist opinions and interpretations) var.Ingiliz hukukundaki precedent e karşılık geliyor.

Bütün bunların bir araya toplanması, Roma hukukunun ileriki nesillere kaybolmadan aktarılmasını sağlamıştır. Bu işi de Ayasofya yı 5 senede yaptırdığı gibi 5 senede yaptırmış.

Aynı zamanda tarihçiler için de o toplumun işleyişi hakkında büyük bir bilgi kaynağıdır

Batıda önce Italya sonra Avrupanın diğer kesimlerinde etkili olmuş doğuda bizans hukukunun temeli olmuş, zamanla slav ülkelere hatta Rusya' ya kadar etkisini göstermiştir.

Bizde batıdan medeni kanunumuzu alarak o yolculuğu tamamlamış olduk. Justinyen kanunları batı hukukunun temeli oldu; sonra Code Napaoleon la 1804 Avrupa da kanunlaştırma hareketı başladı.

Bızde Cumhuriyetin kurulumasıyla birlikte 1926 yılında Isviçre Medeni Kanununu aldık.

Kadın haklarına önem vermiş kadınları fuhşa sürükleyen zorlayanlarla mücadele etmiş tecavüze ağır cezalar getirmiş kadın mahkumlara kadın gardiyan mecbur edilmiş kadınlar korunmaya çalışılmış Kadının kocası öldüğünde çeizinin (dowry) kendisine geri verilmesi- kocasının ailesine geçmemesi-  bu bazı avrupa ülkelerinde büyük mebla oluyordu. 

" Kocanın karısına sormadan- iki kez açık iznini almadan- önemli bir borca girememesini" hükme bağlamış

532 yılında Nika ayaklanması oluyor halk eski imparator Anastasıus' un yeğenini iktidara getirmek istiyor Artık o kadar kötü oluyor ki durum, Justınyen kaçmayı düşünüyor ama Teodora vazgeçmiyor.

Çikan çatışmada 30000 sivil  ve Anastasıus un yeğenleri de öldürülüyor; bu arada Şehir yanıp yıkılıyor.

Ortaya çıkan boş araziye çağının saheseri Aya Sofia yapılıyor. (ilk yapılan Aya sofya da yandığı için yenisi yapılıyor.)

 Kutsal Havarıler Klısesı Konstantıne zamanında yapılmış, Justınyen zamanında yenileniyor

 Istanbul 'a su yolları yapılıyor. Yere batan sarnıcı; Buyuk saray ve saraydakı mozaıkler onun zamanından.

Justiniana Prima- Sırbistanda

 Bunun dısında Sakarya' dakı Justınyen köprüsü doğduğu yere kurdurduğu Justiniana Prima şehri bugun Mardin Artuklu ya bağlı Oğuz ilçesi olan antik Dara şehri ve oraya yaptırdıpı baraj Jüstinyen den günümüze kalan yapıtlardır.

Dara su yolları

Askeri başarıların çoğu general Belisarius tarafından gerçekleştiriliyor.

Dante Jüstinyen' i Cennet' e yerleştirmiş; Nika ayaklanmalarında öldürülenlerden dolayı, Cehenneme 'de yerleştirebilirdi.

Ama kanuna düzene verdiği önemden dolayı Cenneti uygun görmüş.

Napolyon da "bütün askeri başarılar unutulur ama Code Napolyon kalır" demişti.

Fransa' da ve Kanadanın Quebec bölgesinde halen yürürlükte- tabii zaman içinde yenilenerek- Aynı zamanda Latin Amerika ülkelerinin kanunları da Code Napoleon' dan büyük ölçüde etkilenmiştir.

Justinyen'in Mercury basamağında olmasının nedeni şu:

Mercury iyi işler yapan ama bunu" Allah rızası için" yapmanın yanı sıra, daha çok "kendi şan ve şöhreti" için yapanların yeri.

Mercury nasıl güneşe yakın ve "güneşin parıltısı" dolayısıyla çoğu zaman görünmüyorsa; dünyadaki şan şöhret de öyle; ahirette bir önemi kalmıyor.

Bunun için Dünya' da Sezardım burada Justınyen' im diyor.

Cesare fui e son Iustinïano,

Not:Justınyen ismi dayısı Justın tarafından evlat edınıldığı manasına geliyor.