Cennet Kanto 33 Açıklamalar

Neml Suresi 75. Ayet

Yerde ve gökte hiçbir gayb yoktur ki açıklayıcı bir Kitap’ta olmasın.

Ankebut Suresi 44. Ayet

Allah gökleri de yeri de hak olarak yaratmıştır. Kuşkusuz bunda iman sahibleri için mutlak bir mucize vardır.

 İlahi Komedya‘ nın son kantosu, Saint Bernard’ın Meryem Ana‘ ya yakarışıyla başlıyor.

Dante nin yolculuğunun son kısmında artık çok istediği şekilde Tanrı'yı (veya Tanrı'nın ışığını) görebilmesi için dua ediyor.

Bu duaya Beatrice ve Cennet' teki Azizler de katılıyor.

Dua uzun bir dua, Meryem Ana‘ ya övgüler yapılıyor. Onun her zaman merhametli ve yardımsever olduğu kendisine dua edenlere şefaat ettiği bazan dua edilmese bile yardım ettiği anlatılıyor.

Meryem Ana'ya  seslenen Saint Bernard; dünyadayken de ona çok dua etmiş olan bir mütefekkir, din adamı; kurduğu manastırları da Meryem Ana 'ya adamış.

 Meryem,  bu sözlerden duyduğu memnuniyeti belirtircesine, gülümsüyor ve bakışlarını yukarı  Tanrı'nın ışığına doğru çeviriyor

Bu yapılan duaların içinde Dante‘ nin artık günah işlememesi, yanlışa sapmaması ve özellikle bu kadar yükseklere getirilip, onurlandırıldıktan sonra, gurura kapılmaması da var.

Dualar kabul ediliyor. Dante' nin gözleri daha fazla ışık alabilecek şekilde güçlendiriliyor. Bernard yukarıya bakması için ona işaret veriyor. Dante bakmaya başlamış bile.

Bu ışığa bakmak, aynı zamanda Tanrının bilgeliğine bakmak. O nun hikmetinden biraz kendisine de hikmet geçmesi anlamına geliyor. Yaratıcıyla bir olma şuuruna eriyor.

Işık

 Hakiki ışık hakiki kaynak. Tanrının Nuru.

 Bernard of Clairvaux (1090-1153)

Sybil' in Yaprakları

Mitolojide Sybil geleceği görerek, yaprakların üzerine yazıyor bunu,mektup gibi insanlara gönderecek ama rüzgarda yapraklar heryere dağılıyor, alıcıya ulaşmıyor. Önceden yazılmış bir kader var ama bu insanlar tarafından asla bilinemez. Sybil hikayesini Dante Virgil' in Aeneid adlı eserinden almış.

Paradokslar

Eskiden masallar, "bir varmış, bir yokmuş. evvel zaman içinde, kalbur saman içinde, develer tellâl, pireler berber iken, ben babamın beşiğini tıngır mıngır sallar iken, babam düştü beşikten, alnını yardı eşikten, annem kaptı maşayı, babam kaptı küreği, bana gösterdiler köşeyi..." diye başlarmış dinleyenleri bir masal dünyasına fantazi dünyasına hazırlamak için. Bu kanto da paradokslarla başlıyor.

Meryem Ana

Hem Bakire hem Anne

Hem tevazu sahibi  hem de yaratılmışların en üstünü en yüceltilmişi

Isa' nın hem annesi hem kızı.

 Hem doğuran anne hem de Isa ya Tanrılık vasfı -Hrıstıyan düşüncesinde- verildiği için , (Tanrının oğlu der gibi)  Tanrının kızı oluyor

Bu anlatılan olaylar, ilmin konusunu aşıyor. "Bir matematikçi ne kadar uğraşsa daireyi kare yapamaz" diyor. Fanteziyi hayali de aşıyor. Bu kadarı bütün sınırların üzerinde, onun için kullanılan dil özellikle alabildiğine karmaşık ve tezatlarla dolu.

Trinity

Başından beri Dante için, Teslis anlayışı,  Baba- Oğul -Kutsal Ruh üçlemesi önemliydi. Şiir onun için üçlükler halinde yazılmıştı. En son kantoda, Trinity "Kutsal Işığın içerisinde üç daire" olarak anlatılmış. Hem ayrı ayrı renklerden bahsediliyor hem de daha önceki Cennet tasvirlerinde gördüğümüz gibi, 'beyazın üzerinde beyaz'; 'sütün içinde inci' gibi hem görülebilir, hem görülemez şekilde 'ışığın içinde ışık' gibi tasvir ediliyor.

God Incarnate

Sonunda, Hazreti Isa' ya Hrıstıyanlar tarafından 'hem Tanrı, hem insan vasfı' verilmesi dolayısyla,  bu ışıkların biri insan suretine dönüşüyor. Tanrının insan suretinde dünyaya gelmesini anlatıyor.  

Genesis

İncil de Genesis- Yaratılış- bölümünde Tanrı nın insanı kendi suretinde yarattığı söylenmiş. Insanla Tanrı arasındaki bağ. 
Bizde de -kendi eliyle yarattı; ruhundan üfledi; Size şah damarınızdan yakın -ifadelerinde olduğu gibi bu yakınlık anlatılmış. İnsan öldüğü zaman da gene ruhu Yaratan’ a kavuşacak.

Genesis 1. bölüm 27 .ayet
27 Tanrı insanı kendi suretinde yarattı. Böylece insan Tanrı suretinde yaratılmış oldu. İnsanları erkek ve dişi olarak yarattı.

Işığa bakarken bu duyguları yaşıyor Dante.

Olağanüstü bir tecrübe yaşarken,- hayalinde de olsa- aklını yitireceği; bu kadar büyük bir imajı aklının almayacağı endişesini taşıyor.  Gördüğünü anlamakta anladığı kısmını da anlatmakta güçlük çekiyor. Gaibi gören bir kişinin bunu hatırlamayacağı insanlara bir şey anlatamayacağını biliyor.

Onun amacı dünyaya dönüp şiir yazmak İlahi Komedya da bu olanları anlatmak. Bunu yapabilmek için Tanrı' dan kendisine güç vermesini diliyor.

Işığa bakmaktan başı dönüyor ama bu ışık karşısında iyilikten ayrılması mümkün değil; ancak gözlerini başka yere çevirirse aklı karışabilir.

Formlar

Gene bu kantoda da Platonik görüşe vurgu yapılıyor; bütün şeylerin esas Form'unun- Ideal'inin-  yukarıda -öteki alemde-olduğu; dünyada gördüklerimizin de  sadece bir örnek olduğu anlatılıyor.

Allah yaklaştıkça, O'nu daha iyi tanıyor.

Tanrı’ nın mükemmelliği ve değişmezliği

Bütün dünyanın, kainatın sürekli değişim içinde olmasına karşın; Tanrının değişmezliği hep mükemmel olarak kalması anlatılıyor ve Dante nin kendi içindeki değişimlerle Işıktaki değişiklikleri algıladığını görüyoruz.( Perspektif)

Ne kadar ışığa yakınlaşırsa, yakınlaşsın; gaybı bilemeyeceğinin farkında.

Hafıza

Döndüğünde bunları anlatmak istiyor ama hatırlaması imkansız. Rüyadan uyanan birinin rüyayı hatırlamaması ama o duyguyu yaşaması gibi Dante' de dünyaya sadece bu duyguyu götürebilecek.

Italyanca da hatırlamak kelimesi 'ricordare' içinde "cuore- kalp" kelimesini barındırıyor. Hatırlamak kalple ilgili bir eylem.

O ışığa yakın olduğu bir anda Tanrı’ nın lutfu olarak ,bir ışın şeklinde, beynine soruların cevabı geliyor O an için anlıyor, fakat unutuyor.

Dante' nin bütün endişesi bu yücelik karşısında gördüklerini aklının almayacağı.

Aklı alsa da konuşamayacak, söyleyemeyecek, dili dönmeyecek, bir bebek gibi olacak. Konuşabilse bile hatırlamayacak.

Ama unutsa da o en son gelen rahmetle kendi iradesinin de bütün alemlerin dönüşüyle birleştirildiği uyumun tamamlandığını anlıyor.

Artık Dünya'ya dönerek, masasının başında şiirini yazacak, gördüklerini hatırlayabildiklerini insanlara, okuyucularına- bizlere -aktaracak. Geleceğe bir iz bırakacak.

Her üç bölüm de olduğu gibi bu bölüm de yıldız kelimesiyle sona eriyor.

Benim irademde güneş ve diğer yıldızlarla beraber dönüyor diyor.

Kitap

Bu ışığı kitaba benzetiyor Levh-i Mahfuz gibi bütün kainatın bildiğimiz veya bilmediğimiz herşeyin yazılı olduğu bir kitaba. Herşey o ışığın içinde. Daha evvel de Evreni rulolara benzetmişti. Şimdiki bildiğimiz tarzda kitap keşfedilmediği zamanlar da yazılar Padişah Fermanı gibi uzun rulolara yazılıyordu. Evrenin sarmal tabiatı çember çember halkalar halinde yayılmasını düşünerek evreni ruloya benzetmişti.
Hep yazıyla alakalı.

Pompey'de bulunmuş bir resim, seyahate giderken ruloları bir çantayla yanlarında götürüyorlarmış.

Dante
Ilahi Komedya
Cennet 33. Kanto
Tercüme ve Yorumlar: Elif Mat

Buraya kadar benimle beraber olanlara, okuyucularıma çok teşekkürler.