Dante gibi ortasındayız ömrün....

Cahit Sıtkı nın unutulmaz "Otuz Beş Yaş" şiiri,

“Yaş otuz beş! yolun yarısı eder.

Dante gibi ortasındayız ömrün…”

 mısralarıyla baslar… Peki Dante kimdir?

 Dante  ortacağlarda ( 1265- 1321)  yasamis Italya nın en önemli şairidir. O dönemde Floransa cok zengin bir sehirdir.  Ingiltere den Ispanya dan yun uzak dogudan ipek getirip en güzel kumasları dokuyan, günün modasinin öncülüğünü yapan, bu kumaslari elbiseleri bütün Avrupa ya satan, aynı zamanda büyük bir finans merkezi olan Floransa…

Ortaçağda Italya henüz devlet olmadığı için şehir devletleri vardır. Güneyde Papalığa bağlı devletler, kuzeyde de Kutsal Roma Germen  Imparatorluğu hakimdir. Her iki tarafta bir güç mücadelesi içindedir ve Tuscany bölgesi bu savaşın ortasında yer alır. Aynı zamanda Fransızlar da Papalığı hakimiyetleri altına almak için Katolik dünyasında etkili olmaya çalışmaktadırlar.  (Yıllar sonra Makyavel de Prince eserini yazarken aynı bölgeden ilham alır, bütün bu güç dengelerinden etkilenir. Prens hakimiyeti nasıl saglayacaktır? Iktidarda nasıl kalacaktır? Makyavel genellikle “amaca ulaşmak için her yol mübahtır söylemiyle anılır belki de esas amacı insanların hangi durumda nasıl davranabileceklerini gerçekci bir biçimde göstermekti.)

Şehirde zengin ve soylu aileler yaşar onlarda kendi aralarında güç savaşı içindedirler. Dante böyle bir ortamda doğmuştur.  Güç para din mücadelesi sanat ve moda ve tabii şiir vardır bu sehirde.

Dante en büyük eseri “Ilahi Komedya” yi yazarken ölümden sonraki hayatı düşünüyor. Hepimizin bildigi Cennet Cehennem bir de Araf var. Tabii bir de bunun dereceleri

 Cennetin kıyısında bekleyenler, Araf ta olanlar, bir de Cehennemin kıyısında bekleyenler;  burası enteresan çünkü bu kiyida bekleyenler düşünürler. Bağımsız düşünce sahibi olanlar Aristo Homer, Plato büyük Islam düşünürleri Ibn’i Rüşd( Averroes) ve Ibni Sina’yi( Avicenna) da bu Klasik dönem filozoflarinin yanina vermiş.Onlar her hangi bir zorluk cekmiyorlar, yesillikler icinde güzel yerlerde sohbet ediyorlar. Onlarin tek cezası cennette olmadıklarını bilmek...
Çok istedikleri noktaya ulasamıyorlar.

Niye cennete layık görmedi acaba onu bilemiyorumJ

Bir de cehennemin çesitli kademelerinde yer alanlar, ta en dibinde olanlar. Dante o zamana kadar tanımış olduğu ölmüş veya yaşamakta olan kişileri bu ebedi hayatta düşünür. Şiirde kendisi de oradadır; ölüler anlar, “sen nefes alıyorsun bizden değilsin nasıl geldin buraya?” derler.

Cehennemin dibinde enteresan kişiler vardir; mesela Papalar. Suçları ne? "Klise ye ait değerleri dünya malı için satmak"

Eserin bir yerinde şöyle diyor;

"Fatto v’avete dio d’oro e d’argento;

E che altro e da voi a l’idolatre

Se non ch elli uno e voi ne orate cento?"

"You have made yourselves a god of gold and silver, and what difference is there between you and idolaters except that they worship one god and you worship a hundred?"

“Siz kendinize altın ve gümüşten Tanrılar edindiniz, sizin günahkar olduğunu söylediğiniz kişilerlen  ne farkınız var? Onlar tek Tanrı'ya siz yüzlercesine inanıyorsunuz. Tek fark bu” diyor.

"Che la vostra avarizia il mondo attrista

Calcando I buoni e sollevando I pravi"

"For your greed makes the world a sorry place trampling on the good and raising up the wicked."

Para hırsınız dünyayı kötü bir yer yaptı, iyiliği ayaklar altına aldınız kötülüğü yücelttiniz…

Demek ki bazı şeyler hiç değismiyor.

Yazının başında ki "Dante gibi ortasındayız ömrün" mısrası ise "Ilahi Komedya" nın ilk Kantosuyla ilgilidir.

Nel mezzo del cammin di nostra vita

 mi ritrovai per una selva oscura,

che la diritta cia era smarrita

"In the middle of the journey of our life, I found myself in the dark wood, for the straight path was lost."

“Hayat yolculugumuzun ortasında birden kendimi karanlık ormanda kaybolmuş buldum, doğru yol görünmez olmuştu” der...

Bazan insanlar kendini dönüm noktasında hisseder. O zamana kadar geldiğiniz yol, yaşadıklarınız o hayat tarzı belki artık çok gecerli değildir. Bir değisim gerekir. Bundan sonrası ne olacaktır?  Doğru yol hangisidir?  Görünürde bir yol yok nasıl bulunacak?  Bu bazan kisisel donum noktasi bazan da içinde yaşanılan toplum için bir durup düşünme engeleri aşma dönemidir.

Victor Hugo’nun Les Miserables romanında söylediği gibi “Gece ne kadar karanlık olursa olsun güneş yine doğacaktır” …Sonunda aydınlık yol görünecektir.

Dante bunu eserinin Inferno (Cehennem) bölümünün sonunda "ilerleyip yeniden yıldızların etkisi altına girmek"le ifade ediyor:

E quindi uscimmo a riveder ke stelle

Came forth and once again beheld the stars…

Eserin Pradisio yani Cennet bölümünde en güzel dizesi vardır:

E’n la suo volontade e nostra pace

And in His will is our Peace

Görelim bakalım Mevlam ne eyler ne eylerse güzel eyler…

Dogru yol (Sirat-i Mustakim) denince bizde ilk akla gelen Fatiha suresi olur. 

Yazıyı onunla bitirelim:

 Bismillahirrahmânirrahîm.
2-Elhamdülillâhirabbil'alemin
3-Errahmânir'rahim
4-Mâlikiyevmiddin
5-İyyâkena'budüveiyyâkeneste'în
6-İhdinessırâtelmüstakîm
7- Sırâtellezine en'amte aleyhim ğayrilmağdûbi aleyhim ve leddâllîn

Meali: “Hamd (Övgü), Âlemlerin Rabbi, Rahman, Rahîm, din gününün (ahiret gününün) maliki. Yalnız sana ibadet ederiz ve yalnız senden yardım dileriz. Bizi doğrulanan yola, kendilerine nimet verdiklerinin yoluna ilet; gazaba uğrayanlarınkine ve sapkınlarınkine değil.”

Amin

Seçtiğimiz yollar hep hayırlı olsun...