Dante 1265- 1321 yılları arasında yaşamıştır. Seneye 700. Ölüm
yıldönümü olacak. Daha şimdiden 700 anni di Dante adıyla anılmaya başlandı.
Floransa’da orta halli bir ailenin evladı olarak doğuyor.
Tam tarihi bilinmemekle beraber 8-9 yaşlarındayken annesini kaybediyor.
Daha sonra yazdığı Vita Nova adlı kitabında bahsettiği üzere
9 yaşındayken Beatrice ile karşılaşıyorlar. Kendisiyle aynı yaşta olan bu kızı
hayatı boyunca seviyor.
Dante’nin yaşamında Hristiyanlık inancındaki teslis
anlayışının önemi vardır. Baba oğul kutsal Ruh hepsi bir arada Tanrı olarak
görülür. Bu yüzden Komedya’da şiirini üçlük halinde yazmıştır.
Her bir dize 11 heceden oluşur.
Eser Cehennem Araf ve Cennet’ten oluşan her biri 33 kantodan
oluşan 3 kantica dan oluşur.
Cehennem kısmının başındaki birinci kanto açılış kantosudur
o da sayılınca Cehennem 34 kantodur yani eserin tamamı 100 kantodur. 10
mükemmel sayı olarak görülür.
Matematiğe yatkın bir kafa yafası var Dante’nin eseri çok
ince detaylarını düşünecek şekilde planlamış
Komedya denilmesinin nedeni Klasik dönemde sonu mutlu biten
eserler Komedya denilmesinden ötürüdür.
Kendisi eserini Komedya olarak adlandırmıştır. İlahi sıfatı
sonradan eklenmiştir hem eserin konusu hem de değeri, bir başyapıt olması
nedeniyle böyle anılmıştır.
Komedya dışında gençlik aşkı Beatrice i ve O’na yazdığı
şiirleri konu olan Vita Nova Yeni hayat isimi bir eseri vardır. Bunu
Beatrice’in ölümü üzerine kaleme almıştır. Daha evvelce O’nun için yazdığı
şiirleri toplamış ve bu eserde hem Beatrice e hem şiire olan sevgisini dile
getirmiştir hem düzyazı hem şiir tarzındadır. Eseri bitirdiğinde en yakın
arkadaşı olan Guido Cavalcanti ye ithaf etmiştir.
Prima Amica My first Friend birinci arkadaşım Guido
Cavalcanti ye der. Guido da kendisi gibi şairdir.
Diğer Eserleri
Convivio /Banquet/Şölen
Türkçeye Şölen olarak çevrilen bu eserde felsefi bilgiye yer
verir
De Vulgary Eloquentia
Halk Diliyle Belagat
Bu eserde anadilde yazmanın önemi anlatılır ve Latince
kökenli dillerin analizi yapılır. Eser Anadilde yazmanın önemine işaret etse de
eserin kendisi Latince yazılmıştır. Çünkü ortaçağda bilimsel kitaplar Latince
yazılıyor, Avrupa’da eğitimli ve Latinceyi iyi bilen kesime hitap ediyordu.
Monarşi
Bu eser siyasi sistemi inceler. Dante’nin kişisel görüşü
olan Avrupa’da veya tüm Hristiyanlık dünyasında Roma İmparatorluğuna benzer
kuvvetli bir imparatorluk kurulmasını ve iç savaşların önlenmesini tek bir
elden idareyi savunur. Onunla karşı görüşte olanlar ulusal devleti veya şehir devletlerini savunurlar.
Hayatı
Dante,
Beatrice’i, ilk defa her ikisi de dokuz yaşındayken, görüp seviyor. Vita Nova’
da yazdığına göre; 18 yaşına geldiklerinde bir gün tekrar karşılaşıyorlar ve
Beatrice ona selam veriyor. Bu karşılaşma o kadar mutlu ediyor ki Dante’yi;
adeta sarhoş oluyor. Eve gelip o mutlulukla, yatıp uyuduğunda kötü bir ruya
görüyor
“Sanki
odada bir bulut vardı, bulutun içinde büyük bir adam etrafa korku veren. Ama
adam çok mutlu görünüyordu; söylediklerinden çok azını anlayabildim "Ego
dominus tuus" diyordu "Ben senin Tanrınım". Kollarında
bir kadın vardı, çıplak ama üzerine kırmızı bir örtü örtülmüş; dikkatli bakınca
bugün bana selam verme inceliğini gösteren hanım olduğunu anladım. Adamın
elinde alevler içinde bir şey vardı ve "Vide cor tuum" Kalbine
bak dedi Sonra o hanımı uyandırdı; elinde tuttuğu alevler içindeki
şeyi yedirdi. O da istekle yedi Adamın mutluluğu hüzne dönüştü; ağlamaya
başladı. Hanımı yeniden kucağına aldı, göğe yükseldiler. Endişeyle uyandım…”
Bu
rüya üzerine Dante, bir şiir yazar ve tanıdığı şairlere yollar. Rüyanın
manasını tabir etmelerini ister. O anda kimse anlamaz ama Beatrice genç yaşta
vefat edince rüyanın manası acı bir şekilde anlaşılmış olur.
Dante’nin
yazdığı mektuba cevap verenler arasında şair Guido Cavalcanti de
vardır. Bu mektuplaşma arkadaşlıklarının başlangıcı olur. Beatrice’ in 24
yaşında ölümü üzerine Dante Vita Nova (Yeni Hayat *Gençlik manasında) kitabını
yazar ve Guido’ ya ithaf eder. Guido ya “En iyi arkadaşım” “my first friend”
der.
Guido
‘da Brunetto Latini’nin öğrencisidir
1285 Philippe 4 Fransa Kralı olur
1289 Dante askere gider, Aretin’lere karşı Campaldino
savaşına katılır, Pisa’ lılara karşı Caprona kalesinin kuşatmasında yer alır
1290
Ne yazık ki, 1290 yılı Dante için acı bir yıl olacaktır. Hep
sevdiği ve hep seveceği Beatrice o yıl ölür.
Rüyanın gerçek manası da ortaya çıkmış olur.
1291
1291
Akka’nın Fethi Haçlıların elinde olan Akka Memlulerin eline
geçer.
Batılılar için bu olay Akka’nın düşüşü (fall of Acre) olarak
bilinir.
1291 yılında Dante önce Fransiskan, sonra da Dominican
tarikatlarına ait kilise okullarında dini eğitime başlar. Bu eğitimin 30 ay
sürdüğü söylenir.
1292-93
Yıllarında Beatrice’e yazdığı şiirlerini Vita Nova Yeni
Hayat isimli kitabında toplar. Vita Nova İtalyancada gençlik dönemi olarak
anlaşılmaktadır.
1293
Dante’nin duyduğu büyük acıyla yazığı Vita Nova sonrasında
arkadaşları hocaları ona felseyle uğraşması şiiri bırakması için tavsiyede
bulunurlar. Böylelikle acısını biraz unutması ümit edilir.
O yıllarda Floransa da güçlü bir aristokrasi ve ona rakip
yeni güçlenen zenginleşen bir tüccar sınıfı ve burjuvazi vardı. Şehir devleti
olan Floransa krallıkla değil bir çeşit Cumhuriyet idaresiyle yönetiliyordu.
Tüccar sınıf aristokratların gücünü kırmak için bir kanun teklif etti.
Ordinementi di Giustiza Ordinence Justicia denen bu kanunla aristokratların
imtiyazları sınırlandı. Devlet görevlerine diğer kişilerin atanması kolaylaştı.
Ancak bu görevlere gelmek için bir meslek kuruluşuna üye
olmak gerekiyordu. Dante de Eczacı ve Tabibler birliğine üye oldu.
Bu dönemlerde felsefi konularda şiirler yazdı.
1294
İmparator Frederict
in oğlu ve Macaristan Kralı olan Charles Martel (Carlo Martello) Floransa’yı
ziyaret eder ve Dante karşılayan heyette yer alır. ( Paradiso 8. Bölümde bahsi
geçer bu karşılaşmanın)
1294
te Papa Celestine 5
göreve gelir fakat aynı senenin sonunda istifa eder. Onu tanıyanlar siyasi
göreve gelmek istemediği ilimle uğraşmak istediği için istifa ettiğini
söylerler
Bazısı da ondan sonra göreve gelecek olan Papa Boniface 8 in
baskısıyla görevi bıraktığını söylerler.
Görevi bırakmasını Dante eleştirir ve bu Papa’ya ismini
söylemeden İnferno’nun 3. Kantosunda yer verir.
1294 Aralık
Boniface 8 Papa olur
Dante’nin hocası Brunetto Latini ölür (İnferno 15)
1295
Yukarıda söylediğimiz gibi Dante siyasi göreve gelmek için
Eczacı ve Tabip birliğine üye olur. Bu
genel olarak fen bilimleriyle ilgilenenlerin bir araya geldiği bir kurumdur.
Eczanelerde aynı zamanda kitap da satılır.
Bu dönemde Dante çeşitli devlet görevlerine getirilir.
1295 Fransa Kralı Phillippe Floransalı bankerlerden para almaya
başlar ve Tapınak Şövalyelerini banker olarak kullanmayı bırakır çünkü
İtalyanlar daha zengindir.
1296 Vergi Meselesi
Papalık Fermanıyla, Fransa, İngiltere ve diğer ülkelerdeki
rahiplerin devlete vergi vermesini yasaklıyor. Vergileri Roma’ya göndermelerini
istiyor. Rahiplerden vergi toplayan Kral, Prens veya İmparatoru da aforoz
etmekle tehdit ediyor.
İngiliz Kralı Edward 4 buna aldırmaz, Outlawry denen bir
usulle papazları kanuni korumadan çıkarır. Eğer vergilerinizi devlete
ödemezseniz sizin mallarınıza el koyarız der.
Fransa ülke dışına mal para at ve silahın çıkarılmasını
yasaklar. Bu şekilde Roma’ya vergilerini ödemek için papazların herhangi bir
şekilde mal veya para yollamasını engeller. Papalığın geliri azalır.
Papa’nın Fransa da haçlı seferi için para toplamasını da
engeller.
1296
Forese Donati ölür
Bu kişi hem arkadaşı hem de eşinin akrabasıdır. Kendisiyle
taşlama tarzında şiirler yazarak atışır. Şiir yoluyla birbirlerine hakaret
ederler. Forese ile Komedya nın Araf bölümünde karşılaşacak ve dostça
konuşacaktır.
1300
Jübile yılı
Boniface o sene Jübile yılı ilan eder. Kudüs’e gidemeyen
Hristiyanları haç vazifesini ifa etmek için Roma’ya davet eder. Bu çok büyük
bir olaydır Roma’ya kalabalıklar gelir Çeşitli kiliseleri ziyaret eder. Belki
de Roma’nın bir turizm şehri olması ilk defa o yıl başlamış olur. Hem Papa için
büyük başarı olur hem de şehrin ekonomisi için büyük bir fırsat olur.
Fransa’dan vergi gelmemesi dolayısıyla oluşan gelir kaybını telafi eder.
Dante Floransa’daki en yüksek görev olan Priori ye gelir
Şehri idare eden 6kişiden biri olur. Bu görev iki aylığına seçilirler. İki
partiden görevliler iki aylık sürelerle seçildikleri ve dönüşümlü olarak şehri
idare ettikleri için şehirde istikrar yoktur Sürekli bir şeyler değişir. Buna
Komedya’da Floransayı anlattığı bölümlerde yer vermiştir.
1300 yılında Dante’nin en iyi arkadaşım dediği Guido
Cavalcanti ‘de ölür.
Komedya’da 1300 yılı
1300 yılının Paskalya zamanı
Komedya’nın kurgusal olarak başladığı tarihtir. Kutsal Cuma günü Hazreti
İsa’nın Çarmıha gerilmesi ve Kutsal Pazar günü de dirildiği gün olarak kabul
edilir.
Ölüm ve Diriliş konusunu simgeler, Cuma günü Cehennem’e
iner, Pazar sabahı çıkar. Bunda bir kinaye vardır, Boniface nin zafer yılında
Dante Cehennem’e girmektedir. Ama tümünü düşünürsek Komedya ’nın kendisi de
Dante’nin zaferidir.
Bir başka konu o tarihte 1265 doğumlu Dante 35 yaşındadır.
İncil’de insan ömrü 70 yıl olarak gösterilir . Hayatımızın ortası diyerek 35
yaşı kasteder.
“Yaş otuz beş
Dante gibi
ortasındayız ömrün” derken Cahit
Sıtkı da bu dizelerden ilham alır.
1301
Ausculto Fili Dinle evladım, Papa’nın 4. Philippe ‘e nasihat
mektubu. FransaDaki kiliseye değil beni dinle diyor.
1302
Philippe Paris te bu fermanı yakar.
Flamanlarla savaşta Philippe yenilir Battle of Golden Spurs.
1301
Dante bu göreve tekrar seçilir. Bu dönemde Papa Boniface ile
ters düşerler. O sırada çeşitli iç savaşlar olmakta Papa Floransa’yı kendi
tarafına çekmek istemekte ve Dante buna karşı çıkmaktadır
Bu sırada Fransa Kralının kardeşi ve Valois kontu olan
Charles Valois Floransa Ya gelip Dante’nin rakibi siyahlar partisini
desteklemek ister. Fransızların kendi içişlerine karışmasını ve hele de rakip
partiyi desteklemelerini hiç istemeyen Dante Roma’ya Boniface la görüşmeye
gider. Floransa hesabına elçi olarak görevlendirilmiştir.
Charles Valois güya iki parti arasındaki anlaşmazlıkları
düzeltmek için arabulucu olarak gelecektir.
Papa Dante’nin isteğine olumlu cevap verir gibi görünse de
Valois Kontu’ na “git” der.
Charles Valois Floransa’ya gelir Siyahları destekler, darbe
yaptırır, Beyazlar şehirden sürülür. Dante de sürgünler arasındadır kendisine
gelme denir. Floransa’dan Roma’ya gitmiştir ama bir daha hayatı boyunca
Floransa’ya geri dönemeyecektir.
Eğer dönerse ölümle cezalandırılmakla tehdit edilir. Bütün
parasal varlığına da el konur.
Ailesi Floransa Da kalır karısın Gemma Donati nin kendi
ailesinden geliri vardır ona el konmaz. Oğlu bazen gelip Dante’yi görür ama
eşini bir daha gördüğüne dair bir kayıt yoktur.
1302
Unam Sanctum
Papa Boniface’nin Kilisenin üstünlüğü konusunda yayınladığı
meşhur fermanı
Fransa, İngiltrere ve diğer ülkelerdeki rahiplerin devlete
vergi vermesini yasaklıyor. Vergileri Roma’ya göndermelerini istiyor.
Rahiplerden vergi toplayan Kral,Prens veya İmparatoru da aforoz etmekle tehdit
ediyor.
İngiliz Kralı Edward 4 buna aldırmaz, Outlawry denen bir
usulle papazları kanuni korumadan çıkarır. Eğer vergilerinizi devlete
ödemezseniz sizin mallarınıza el koyarız der.
1302
Diğer Beyaz’larla birlikte Dante, Floransa’da yolsuzluk
suçundan (gıyabında) yargılanır ve kamu hizmetinden süresiz olarak men edilir,
büyük bir para cezası olan 5000 florine de mahkûm edilir. Bu durumda dönmesi
zaten imkânsız olur.
Mart 10 Mahkeme önüne çıkmadığı için ölüme mahkûm edilir.
Haziran da diğer Beyazlar la konuşup nasıl intikam
alacaklarını konuşurlar, Floransa’ya silahlı olarak dönmeyi düşünürler. Sonra
Dante onlardan da ayrılır, En iyisi “tek başına olmak” der.
1303
Bu yıl Dante Forli ve Verona şehirlerinde yaşar. Bu
şehirlerin kontları tarafından korunur.
1303 yılı Papa Boniface 8 için acı bir yıldır. Fransa Kralı
Güzel Philippe (Philippe the Fair) ile arasında anlaşmazlık çıkar.
Papa Papalık
makamının Krallık makamından üstün olduğunu kendisinin Aziz Peter’in halefi
dolayısıyla Hazreti İsa’nın halefi olduğunu söyler. Bütün Kralların Prenslerin
İmparatorların kendisine tabii olması gerektiğine inanmaktadır. Bu fikrini
Fransa Kralına ifade ettiğinde, Kral dünyevi yetkilerde kimseden emir
almadığını söyler. Adamlarını Papa’nın memleketi Anagni’ye gönderir ve O’nu
kendi evinde dövdürür. Bu olay Schiaffo di Anagni- Anagni Şamarı olarak geçer.
Papa Dante’nin düşmanıdır Papa’ya eserinin Cehennem
bölümünde yer vermiştir. Dünya malına düşkünlüğünden dolayı ateşe baş aşağı
atılacak olarak gösterir.
Ekim de Bu olayın neticesi olarak Papa Boniface ölür.
Benedict 22 yeni Papa seçilir.
Eser 1300 yılında başladığı Papa da 1301 yılında öldüğü için
bunu kehanet şeklinde yazar. Ama
Papalık makamına saygısından ve zaten Fransa’nın İtalya’nın içişlerine
karışmasını istememesi nedeniyle bu olayı Araf’ın 20. Bölümünde eleştirmiştir.
1304
Dante Beyazlar partisinden ayrılır
1304-1307
Yılları arasında hem Convivio (Şölen) hem de De vulgary
Eloquentia (Halk Diliyle Belagat)eserlerini yazmış ama ikisini de
bitirmemiştir. İkisi de yarım kalmıştır. Her halde onları bırakıp Komedya yı
yazmaya başladı.
Sürgünde olduğu dönemde gene çeşitli siyasi işler için
mektuplar yazmış bir şehir için elçi olarak başka şehirlere gitmiştir.
1305
Clemence 5 Papa seçilir.
1306
Fransa Kralı 4. Philippe Yahudileri Fransa’dan sürüp
mallarına el koyar.
1307
Fransa Kralı 4. Philippe Tapınak Şövalyelerini bozguna
uğratır.
Onları “ Devlet içinde Devlet” gibi görür.
1308
Luksemburg Kralı
Henry 7, Alman Kralı (King of Romans) seçilmiş ve Kutsal Roma Germen
İmparatorluğu varisi olduğunu iddia etmiştir.
İnferno nun da bu yıllarda yazılmaya başladığı tahmin
ediliyor, kesin tarih bilinmiyor.
1309 Avignon Papalığı
1309-1377
Papa Clemence Papalık Meclisini Roma’dan Fransa’nın Avignon
kentine taşır 1309 dan 1377 ye kadar sürecek bu döneme Babil esareti de denir.
1310
Dante İtalyan Prenslerine aralarında barış olmasını dileyen
ve İmparatorluğu dolayısıyla Henry 7 yi destekleyen mektuplar gönderir.
Ekim de İmparator İtalya ya gelir.
1311
Papa Clemence, Papa Boniface’nin 1301 den beri yayınlamış
olduğu bütün fermanları iptal eder. Çünkü Fransa Kralı’na yakındır.
Floransa’lılar 7. Henry’nin gelişine karşıdır. Dante Floransalılara da Kralı
destekleyen bir yazı gönderir. Onların tavrını eleştirir.
1312-1316
Dante Verona da Verona Kontu Cangrande della Scala’ nın
misafiri olur
1312
7.Henry Kutsal Roma Germen İmparatoru olarak Roma’da taç
giyer. Dante 7. Henri ‘nin Avrupa’ya barış getireceğinden ümitlidir.
1313 te bu ümitler suya düşer 7. Henri ölür.
1314
Nisan
Papa Clement 5 ölür, Kardinaller arasında anlaşmazlık çıkar,
iki yıl Papa seçilemez. Dante Kardinallere mektup yazıp bu durumu kınar.
Kasım 1314 Fransa Kralı 4. Philippe Attan düşerek ölür.
1315
de Sürgünlere af çıkar fakat Dante geri dönmeyi kabul etmez.
Çünkü dönerse suçluluğunu kabul etmiş olacak ve ceza ödeyecektir.
Bunun üzerine yeni bir liste hazırlanır ve geri dönüşü
tamamen yasaklananlar arasında yer alır. Bu kişiler eğer geri dönecek olurlarsa
kafaları kesilecektir.
1316- 1317
Dante Paradiso yu yazar ve kendisini misafir eden Cangrande
delle Scala’ ya ithaf eder. İlk on bölümünü açıklayıcı bir yazıyla gönderir
Verona Kontuna.
Bu dönemde Siyasi kitabı Monarşi’yi de yazar.
1319
Diğer felsefi yazıları olur
1320
Verona’ da doğa konulu, su ve toprakla ilgili bilimsel bir
konferans verir.
1321
Ağustos un da Verona dan Venedik’e elçi olarak gönderilir
bir konuyla ilgili olarak
Dönüşte sıtma kapar ve 13 Eylül’ü 14 Eylül’e bağlayan gecede
ölür.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder