Sunshine: Ağustos 2016

29 Ağustos 2016 Pazartesi

Kanto 8 Cehennemin Başşehri Dis

Kanto 8

Cehennemin Başşehri Dis

Kanto 8

Şairler kuleye doğru yaklaşırlar; kulenin tepesinden aşağıya alevler düşmektedir. Nefret ırmağı Styz in öbür tarafından hemen başka alevle karşılık verilmektedir. Gemici Phlegyas (mitolojide bir kral Apollo kızını baştan çıkarınca Apollo nun Tapınağını ateşe vermiş) hemen bu sinyalden sonra gelir. Önce onları cezaya mahkum edilmiş ruhlar zanneder sevinir ve Cehennemin dibine götürmek ister. Ama onların Dante ve Virgil olduğunu anlayınca kızarak bağırır. Şairler bu atışmadan sonra gemiye binmeye muaffak olurlar

Karşıya geçerlerken bataklığın içinden bir ruh başını kaldırır ve Dante ye sövmeye başlar, bu onun Floransa dan düşmanı Flippo Argenti’dir. Dante de ona sövüp sayar daha beter ol der. Filippo Argenti Dante’nin Floransa dan kovulmasına neden olanlardan ve onun ailesi de aynı çekilde düşmanlık yapıp bir daha Floransa’ya dönmesine engel olmusar. Bu nedenle ilk defa burada Dante, Cehennemdeki ruhlara acımıyor “beter ol” diyor Virgil de bu durumu memnuniyetle karşılar ve “istediğin olacak” der. Dante nin bedduası tutar; bir de bakarlar ki başka ruhlar Filippi'nin üstüne çullanır ve onu parçalara ayırırlar. (Tabii burada Dante kendisi de digerleri gibi öfkeyle davranmış oluyor.)

Kıyıya yanaştıklarında karşılarında Dis şehri vardır. Cehennemin alevleri parlamaktadır.Phleglas onları orada indirir. Birdenbire karşılarına Zebaniler çıkar ve Dante’ye niye buraya geldiğini sorarlar. Dante’ye “sen giremezsin” derler, “girerse Virgil girer ama o da sonra kendi bölümüne dönemez, bir girer bir daha çıkamaz” derler.

Virgil tek başına kapıya gider “bakalım açılacak mı” diye dener. Açılmaz. Ama Dante’yi teselli eder. “Büyük bir zat gelecek, kapıyı açacak” der…

-Burada bazı sorunlar sadece akılla bilimle (Virgil' in temsil ettiği akıl bilim ve felsefe yoluyla) çözümlenemiyor bazan duayla, niyazla yukarıdan müdahale gerekiyor denmek isteniyor.

- Dis Cehennemin başşehri şiddet suçları ve klisenin öğretilerine karşı gelenler burada cezalandırılıyorlar. Onun için görünüm olarak doğu şehirlerine benzetmiş yani Katoliklerden farklı olan Ortodoksların ve Müslümanların yaşadığı kubbeli klise ve camilerin bulunduğu yerler…

Dante Ilahi Komedya

Inferno

Kanto 8

Yorumlar

Elif Mat Erkmen

Nerede savaş varsa Cehennemin başşehri orası aslında

Dresden ikinci dünya savaşında melek mahvolmuş şehre bakıyor ve iyiliğin galip geleceğini hatırlatıyor

26 Ağustos 2016 Cuma

Kanto 7 ÖFKE

Kanto 7

ÖFKE

Kanto 7 ye kaldığımız yerden öfke bölümüyle devam ediyoruz;

Dante’yle üstadı Virgil, Cehennemin dördüncü halkasında paraya kendisini tutsak edenlerin; cimrilerle müsriflerin yanından geçtikten ve onların hallerini gördükten sonra, Virgil “daha fazla vakit kaybetmeyelim” der ve yollarına devam ederler.

Kendilerini Nefret ırmağının yani mitolojideki Styz ırmağının kıyısında bulurlar .Irmağın suyu koyu bulanik renkli bir çamurdur. Buradaki insanlarin kimisi çamura batmış vaziyette birbirleriye kafa göz yararak kavga etmektedir, yumruklar tekmeler kafa atmalar, birbirini ısırmalar korkunç bir nefret ve savaş…

Delacroix Nefret irmagini gecerken

Geldikleri yer (wratful) yani öfkelilerin hiddeti kontrol edemeyenlerin hayatı hem kendilerine hem de başkalarına zehir edenlerin yeridir.

Malum bizde “Öfke baldan tatlıdır” derler; öfkeliyken susmak kolay değil ama herhalde susabilene büyük sevap vardır; yani ne mutlu kin tutmadan nefret etmeden kötülük yapmadan olayı tatlıya bağlayabilene ya da barışı koruyabilene…

“Öfkeyle kalkan zararla oturur derler” o da doğru, yalnız burada sadece zararla otursalar, hallerine şükredecekler; çok enteresan bir şekilde suça uygun ceza verilmiş; burada da öfke fırtınası bir türlü durmuyor; huzur bulamıyorlar. Esip gürleyenlerin, bas bas bağıranların, tehdit savuranların hepsini bir yere toplamışlar bunlar, birbirinin boğazını sıkmakla meşguller.

Öfkelerinin esiri olanlar üç gruba bölünmüş; biri saldırgan olanlar,bunlar yukarıda söylediğim gibi kafa göz yarıyor.

Diğeri (sullen) sessiz bunalımda- yani öfkeyi içinde tutup da için için kaynayanlar, bunlar ırmağın içinde tam yüzeyin altında boğuluyor.Öyle ki suya gömülmüşler ve bulanık ırmağının suyu da fokurdamakta.Çünkü bunlar hayattan zevk almamış, haline şükretmemiş, hep negatif enerjileriyle bunalımda yaşamışlar, burada da aynı şekilde karanlık suya gömülmüş gün ışığına hasret bir varlık sürüyorlar Daha kötüsü, nasıl hayattayken diyeceklerini, içte tuttularsa kendilerin zehirledilerse burada da konuşamıyorlar, çünkü suya gömülmüşler ve içinde bulundukları su kötü bir su...

Birşeyler söylemek istiyorlar ama anlaşılmıyor, Virgil açıklıyor; “demek istedikleri hayatlarını mutlu geçirecekleri yerde zehir etmişler, güneşli günler varken kendilerini karanlık bunaltıcı günlere mahkum etmisler, bundan dolayı pişmanlıklarını dile getiriyorlar.”

Üçüncüsü de kindar olanlar.

Yolcular bu bölümü de görüp ibret aldıktan sonra yollarına devam ederler ve karşılarına bir kule çıkar…

Bu yolculukta Dante ilk başta şair olarak insanın duygusal yönünü temsil ediyor ve gördüklerine üzülüyor ama yolculuk ilerledikçe felsefeyi temsil eden Virgil’in açıklamalarıyla suç (günah) ve ceza arasındaki dengeyi, adalet kavramını (devrine göre) daha iyi idrak edip üzülmek yerine olayı daha iyi muhakeme etmeyi öğreniyor… Ve derinliklere indikçe suçlarda cezalarda ağırlaşıyor.

Dante Ilahi Komedya

Inferno

Yorumlar

Elif Mat Erkmen

25 Ağustos 2016 Perşembe

Kanto 7 Çark-ı Felek

Kanto 7

Çark-ı Felek

Cimriler Müsrifler Para Hırsına Kurban Olanlar...

Plutus bağırır;

“Pape, Satan, Aleppe!”

Bu sözün tam manası hakkında düşünürler asırlar boyunca fikit yürütmüşler; aynı zamanda günümüzde de “Gülün Adı” romanıyla tanıdığımız Umberto Eco son kitabına bu ismi vermiştir.

Herkes farklı bir yorum yapıyor hatta bazısı ingilizceye geçerken bu satırı pas geçiyor

Papa Şeytan ve Aleph

Yani İbranice ve Arapcada ki ilk harf Alif olabilir. Belki harfle yazıyla bu ikisi arasındaki bağı kuruyorum demek istemektedir. Alif doğruluk dürüstlüğü simgelediği için bu konuya da dikkat çekiyor olabilir. (Benim yorumum)

Evet bu bölümün bekçisi mitolojide ki kör zenginlik Tanrısı Plutus’tur Niye kör Bazıları parayı kazanırken sonra hudutsuz harcarken veya cimrilik yaparken kimsenin gözünün yaşına bakmıyor, altta kalanın canı çıksın mantığıyla hareket ediyor belki ondan belki aşkın gözünün kör olduğu gibi paranın da nereye gideceğinin veya "kör talihin" kime ne dağıtacağının belli olmadığından...

Plutus bir canavar gibi görünmektedir ve şairleri bu halkaya almak istemez. Daha önceki bölümlerde gördüğümüz gibi Virgil ona yukarılardan izinli olduklarını ve buraya girebileceklerini söyler. Burada yukarıyı (Cenneti) tarif ederken “En büyük dört Melekten biri olan Mihael'in kibirlilerden intikam aldığı yer” ifadesini kullanıyor.

Burasi cimrilerin (hoarders) ve müsriflerin(wasters) yeridir.Yani birbiriyle tamamen zıt iki insan tipi, birisi düşünmeden harcamış diğeri ise ne varsa saklamış hiç harcamamış. Ceza olarak ikisi de ayni yere konmuş ve sürekli olarak ağırlık taşımaya mecbur edilmistir. Bir daire icerisinde dönüp bu ağırlıklarla beraber birbirleriyle çarpışmaktadırlar. İki taraf da birbirine “Niye cimrilik yapiyorsun?” “Niye israf yapiyorsun”diye bağırmaktadırlar. Çarpışınca iki tarafta gerisin geri döner, fakat bir çember icinde olduklarindan öbür tarafta tekrar çarpışırlar.

Dante burada acaba tanıdık biri var mi diye merak eder. Virgil Avarice günahının yani para hırsının en çok din adamlarına musallat olduğunu, papazların Papaların ve Kardinallerin hep burada oldugunu söyler. Ama sen bunları burada tanıyamazsın çünkü çektikleri çilelerden dolayı tanınmaz hale gelmişlerdir der.

Hem cimriler hemde müsrifler talihin kendilerine sunduğu imkanları doğru kullanamamışlardır aşırıya kaçmışlardır. Şimdi bu yükün altında eziliyorlar. Talih dünyada ki bütün altınları onlara verse gene de bir an için rahat nefes alamazlar diyor.

Bunun üzerine Dante “Talih nedir? Bu Çarkı Feleği çeviren dünyadaki bütün güzel şeyleri avucunda tutan (Dame Fortune) Talih Perisi kimdir?” diye sorar.

Virgil bu soru üzerine "İnsanoğlu anlamaz” der. “Sen de mi yanılıyorsun?” diye sorar Dante’ye. Sonra anlatir:

“Herşeye Kadir olan bütün kainatı yaratmış olan Hikmeti herşeyin üzerinde olan Allah nurunu bütün dünyaya dağıtmatları, bir diyardan ötekine yaymaları için melekler göndermiştir. Bu "talih perisi" de aynı şeyi yapar kısmeti diyardan diyara evden eve bir milletten ötekine dağıtır. Değişmez olan değişimin kendisidir her sene yenilenir,” der.

"Ölümlü hiç bir kimse onun çemberinin onun kuvvetinin dışında değildir. Bir sonraki adımını nereye atacağını kimse bilemez devran döner zaman geçer talih değişir. Aynı kişinin talihi de bir gün iyi bir gün kötü olabilir.

İnsanoğlu bunu anlamaz talihine küfreder, halbuki talih perisi kendi başına hareket edemez; nasıl melekler Allah’ın ışığını dağıtmakla görevliyse, Talih Perisi de öyle görevlidir. Feleğe sövüp sayan insanları duymaz bile, bütün zerafetiyle yoluna devam eder” der ve ekler:

“Ama zaman çabuk geçiyor biz yolumuza devam edelim der zira çok kalmaya müsademiz yok…”

Dante Ilahi Komedya
Yorumlar
Elif Mat

23 Ağustos 2016 Salı

Israfil

İsrâfil (إسرافيل), İslam inançlarına göre dört büyük melekten birisidir. İsrâfil'in görevi kıyamet günü Sûr'a üflemektir.

İsrâfil, el-Kazvinî (1270)
İsrâfil kıyamet gününde Allah'ın emri ile iki defa Sûr'a üfleyecektir. "Sûr'a üflenir ve Allah'ın dilediği kimseler dışında göklerdeki herkes ve yerdeki herkes ölür. Sonra ona bir daha üflenir, bir de bakarsın onlar kalkmış bekliyorlar."

(39/68) Zumer Suresi

When the trumpet blast is sounded
whoever is in Heavens and Earth will swoon away,
except those God please.
when the blast is sounded the second time, they will stand up
all expectant

Surah 39-The Small Groups

Kanto 6 -Ne olacak bu Floransa'nin hali?

Ne olacak bu Floransa’nın hali?

Kanto 6 ya devam…

Evet oburların arasından yürür geçerler ve biraz daha sakin bir yere gelirler, burada etrafta dolaşan fazla bir kişi yoktur. Ciacco başını kaldırır, Dante’ye “Beni tanıdın mı?” der. Dante önce hatırlıyamaz. Adamın ismi Ciacco (domuz) manasına gelmektedir ve Dante’nin memleketi Floransa’da yaşamıştır.

Floransa

Dante adamın haline üzülür ve onunla konuşmaya baslar. Adam israr eder ve “ ben dünyadan ayrılmadan sen doğmuştun, beni tanıman lazım” der.

Dante’nin Inferno’sundaki ruhlar, geçmişi biliyor, geleceği de söylüyor ama şu anda dünyada ne olup bittiğini bilemiyorlar. Dante ona Floransa’nın gelecegini sorar. “Şimdi çok iç çekisme var sonu ne olacak bu gidişin?” der.

Floransa o tarihte Avrupanın en önemli ticaret merkezlerinden orada üretilen mallar bütün Avrupa da satılıyor, çok önemli güç savaşlarının ortasında, Güneyde Papalık Kuzeyde Kutsal Roma Germen İmparatorluğu…

(Siyaset, ticaret ve din birbirine karışmasın diyoruz ama, tamamen karışmış durumda. Evet, burası önemli hep “laiklik, din ve devlet işlerinin birbirinden ayrılması” diye ezberlemişiz; hep buraya odaklanırken parayı unutuyoruz; bir de işin ticari cephesi var; bir üçgen gibi düşünmek lazım. Türkiyede türbandı, Kadıköy vapuruydu derken Bank Asyalar falan büyük bir ticari güçe ulaşmış bazıları…)

Hem Fransızlar hem İtalyanlar papa kendilerinden olsun istiyor; papa güç sahibi İtalyanlar kendi aralarında birlik olamamış, şehir devletleriyle yönetiliyorlar. Şehirler arasında rekabet var, bu da yetmezmiş gibi Floransa nın bir de kendi iç çatışmaları var Kısaca siyahlar ve beyazlar olarak ayrılmış iki parti, iki güç odağı ve birbiriyle öldüresiye savaşan kodamanlar.

Ciacco “iç savas çıkacak iki partiden biri yenilecek ve şehirden atılacak” der, Bunu söyledikten sonra Dante ona başka tanınmış Floransa vatandaşlarını nerede bulabileceklerini sorar. Ciacco onları bulmak icin Cehennemin dibine gitmeleri gerektiğini, onların günahlarının kendisininkilerden çok daha beter olduğunu söyler. Bunu söyledikten sonra Ciacco gene uykuya dalar.

Israfil El Kazvini

Virgil Dante’ye daha fazla birsey sorma, Ciacco Sur’a borusu üflenene kadar burada bu çamurun içinde uyuyacak sonra bütün ruhlarla beraber uyanacak der. Peki öbür dünyaya göçmüş ruhların durumlarında her hangi bir düzelme olacak mıdır, yani Cennet’tekiler daha iyi daha mükemmel hale gelecek midir? Cehennemdekiler yanlışlarını düzeltecek midir?

Virgil, “Evet biraz düzelecekler ama sen ilmini düşün” der (burada Felsefeyi daha cok Aristo felsefesini kastediyor çünkü Virgil eserde aklı ve felsefeyi temsil ediyor) “bir varlık daha mükemmel hala geldiğinde, evrimleştiğinde acıyı da hazzı da daha çok hisseder” der.

Yollarına bu minval üzere konuşarak devam ederken Plutus’e rastlarlar...

Plutus (Filozof Pluto değil-)mitolojide ki gözleri görmeyen Zenginlik Tanrısı Plutus…

Not: Eserin yazıldığı tarihte Dante sürgün üçüncü halkada Ciaco nun konuşması kehanet tarzında gerçek hayatta siyahlarla beyazlar arasında kanlı bir savaş oluyor Beyazlar kazanıp bir kaç sene hüküm sürüyor sonra Siyahlar tekrar iktidara gelip Beyazları Dante de dahil olmak üzere Floransa dan sürüyorlar.

Bu acıyla Dante kitabı ilk yazdığı zaman Floransa da doğmuş olan ama karakter olarak Floransalı olmayan Dante Aligheri olark imzalıyor:

"The Comedy of Dante Aligheri a Florentine by birth but not in character."

Elif Mat

Ilahi Komedya Yorumlar

22 Ağustos 2016 Pazartesi

Kanto 6 Oburlar- Gluttons

Kanto 6

Oburlar / Gluttons

Dante üçüncü dairede gözlerini açtığında kendisini oburların arasında bulur geldikleri yerde korkunç kokular yükselmekte ve gökten pislik yağmaktadır.

Burada oburluk günahı cezalandırılıyor. Insanlar için dünya hayatının nimetlerinden faydalanma ölçülü biçimde yeme içme tabiki var; ama bir de aşırıya kaçanlar var. Cehennemin bu bölümünde onlar cezalandırılıyor.

Akla Roma devrindeki çok büyük saray sofralari; zevk ve sefahat alemleri; insanların daha artık bünyelerinin kaldırmayacağı kadar oburluk yaptıkları ortamlar geliyor… Ve tabii Tevfik Fikret in Han-ı Yağma şiiri hatırlanıyor bu Kanto da:

“Yiyin efendiler yiyin, bu han-ı iştiha sizin,
Doyunca, tıksırınca, çatlayıncaya kadar yiyin!”

Evet Cehennem’n bu bölümüne geldiklerinde yani üçüncü halkada Dante ve Virgil üç kafalı üç ağızlı bir canavar karşılaşırlar Cerberus mitolojide bir canavar olarak tasvir edilir çok oburdur ve üç ağzını doyurmak için sürekli yemek ister Buraya oburlar Cehennemine Zebani olmuştur Eğer kendisine yemek verilmezse kimseyi kapıdan geçirmez Yalnız mitolojide bu yaratık devamlı güzel şeyler yiyip içse de Cehennemde onun yiyeceği çamur ve pislik olmuştur.

Buradaki glutonlarin cezalandırılmalarının sebebi, herşeyde aşırıya kaçmaları ve esasında çok bencil olmaları; kimseyi düsünmemeleridir. Hayatta bunların hiç kimseye bir faydası olmamıştır. Peki hayatlarını nasıl geçirmiş, ne yapmışlardır? Yiyip içip tuvalete gitme dışında bir şey yapmamışlar. Tek ürettikleri şey pislik olduğu için burada da içinden pislik akan suların içindeler.

Burada diyeceksiniz ki bu kadar kötü ceza olur mu böyle büyük şair bu kelimeleri kullanır mı? (Ben tam kullanmadan anlatmaya çalışıyorumJ ) Evet Dante şiirinde bütün göreselliğiyle, kokusuyla, korkunç atmosferiyle Cehennemi okuyucunun zihninde canlandırıyor. O zaman sinema yok, televizyon yok; o şiirleriyle okuyucuya adeta bir film seyrettiriyor.

Nitekim, asırlar boyunca onun eserinden ilham alan ressamlar İlahi Komedyanın her sahnesini resmetmişler. Onun için elimizde her Kanto için ayrıca büyük bir görsellik de bulunuyor.

Evet, burada Cerberus la karşılaşırlar. Azgın bir hayvan gibi aşagıda sürünen ruhların üzerinden onlara bakar. Sürekli birine saldırıp yemek istemektedir. Diğer ruhlar inleyerek, kaçmaya çalışırlar. Virgil durumu anlar yerden biraz çamur ve pislik alarak onun doymak bilmez ağzına atar. Cereblus açken saldıran sonra önüne yemek verilince sakinleşip susan bir köpek gibi sakinleşmistir.

Böylelikle bu kısımdan yürür geçerler…

Boticelli Map of Inferno

Han-i Yagma / Tevfik Fikret

Tevfik Fikret'ten bir Şiir

Han-ı Yağma

Bu sofracık, efendiler - ki iltikaama muntazır
Huzurunuzda titriyor - bu milletin hayatıdır;
Bu milletin ki mustarip, bu milletin ki muhtazır!
Fakat sakın çekinmeyin, yiyin, yutun hapır hapır...